Wampiryzm
Wampiryzm jest odmianą pasożytnictwa, polegającą na odżywaniu się krwią wysysaną z cudzego organizmu. Swoją nazwę wampiryzm bierze od mitu istnienia wampira, który może być wspomnieniem po jakiś dawnych cywilizacjach, które już wyginęły lub po okresach kanibalizmu w historii ludzkości.
Dzięki popularności tego mitu mianem wampiryzmu określa się szereg współcześnie obserwowanych u ludzi zjawisk:
- sanguinarianizm - psychosomatyczne uzależnienie od ludzkiej krwi, występujące w niektórych subkulturach;
- wampiryzm energetyczny - domniemane paranaukowe uzależnienie od uzupełniania własnych niedoborów energetycznych kosztem energii innych osób;
- wampiryzm psychologiczny - uzależnienie od podświadomie odbieranej satysfakcji z pogarszania samopoczucia innych osób;
- wampiryzm jako porfiryzm, odmiana przewlekłej choroby (porfirii).
Wampir w tradycji ludowej
W tradycji ludowej wampiry zawsze stanowiły śmiertelne zagrożenie dla ludzi, bowiem piły ich krew, co prowadziło do śmierci człowieka, bądź przemiany w wampira.
W niektórych współczesnych utworach literackich wampiry mogą jednak być przyjazne ludziom. Picie krwi przez wampiry jest tym, czym picie alkoholu przez ludzi. Nie jest niezbędne do życia, ale stosowane jest dla poprawy nastroju i powoduje uzależnienie. Wampiry mogą zaspokajać się krwią zwierząt, ale często nie lubią ich krwi.
Według niektórych źródeł wampir nie ma kości, lecz chrząstki. Wampir może wchodzić w stosunki erotyczne z żywymi, choć nie odczuwa przyjemności seksualnej. Wampirem kieruje ukryta w jego wnętrzu Bestia, którą z upływem czasu coraz trudniej mu zwalczyć w końcu poddaje się jej. W tym stadium wampir zaspokaja swoje najprostsze potrzeby zabija, pożywia się, śpi, co sprawia, że traci na swojej złożoności i niezwykłości odsuwając się całkowicie od człowieczeństwa.
Nazwą łacińską może być homo nocturis, człowiek nocny, bo wampiry są aktywne od zmroku do świtu, a w dzień śpią. Wampiry w literaturze często występują w wielu odmianach takich jak: wampiry pierwszej, drugiej i trzeciej kategorii a także jasko: wampir czarny (kostropaty), wampir brunatny (krwiopijca), wymarły wampir siny (królewski) i niezwykle rzadki wampir cesarski.
Genezy ludowych wierzeń w wampiry doszukiwać się należy około dwustu lat wstecz, kiedy przyczyny wielu chorób były nierozpoznawalne, a zjawisko rozkładu ludzkiego ciała pozostawało tajemnicą. Większość ludzi wierzyło, że choroba i śmierć pochodzą od Boga. Jednak od czasu do czasu zdarzały się przypadki, które kazały przypuszczać, że całkiem inna, o wiele bardziej złowieszcza siła ma tutaj swój udział. W szczególności odnosiło się to do przypadków nagłej śmierci osób wydawało by się zdrowych - na przykład w wyniku niewydolności serca, wylewu lub zupełnie nieznanych przyczyn. W czasach, kiedy wiedza medyczna była bardzo skromna, winą obarczano czynniki ponadnaturalne, chociażby wampira, który wyssysał z ofiary krew, by móc zachować swoją nieśmiertelność. Następnie pojawiały się przypuszczenia, że także ofiara zamienia się w wampira. Ciała takich ludzi odkopywano w poszukiwaniu dowodów wampiryzmu, do których zaliczano: regenerację skóry, wyrastanie nowych paznokci i włosów, rumianą karnację oraz krwawiące otwory w ciele. Upiór miał także wydawać jęki i głośno puszczać wiatry.
Wampir w świecie starożytnym
W świecie starożytnym wampir znajduje swój pierwszy odpowiednik w postaciach z orszaku Hekate, królowej świata widm. Najbardziej mroczna i diaboliczna ze wszystkich, ta, która może szczycić się pierworództwem wampira i która gromadzi w sobie wiele jego cech, jest Empuza; kobiecy demon, zdolny wcielić się w różne postaci, m.in. suki, krowy lub pięknej dziewczyny. W tym ostatnim wcieleniu kobiece demony obcowały z mężczyznami w nocy lub podczas popołudniowej drzemki, wysysając z nich siły witalne i powodując ich śmierć. Empuza jest więc demonem kobiecym, kobietą modliszką w dosłownym znaczeniu tej metafory. Według interpretacji etymologicznej w Księdze Sudyempuza to ta, która wdziera się na siłę", pragnąc uwieść mężczyzn, czy raczej cudzych mężów", ale w celu zniszczenia ich rodziny. Koncepcja ta dotarła do Grecji prawdopodobnie z Palestyny, gdzie demony te nosiły imię Lilim (dzieci Lilith) i przedstawiane były z oślimi zadami, ponieważ osioł symbolizował okrucieństwo i lubieżność.
Wampir energetyczny (okultystyczny)
Jest to najgroźniejszy i najmniej budzący litość typ wampira - ktoś, kto całkowicie świadomie i używając pewnych okultystycznych technik dąży do pozbawiania wybranych osób energii życiowej po to, żeby ją samemu przejąć. Ten typ wampiryzmu występuje rzadko i właściwie tylko w kręgach praktykujących okultystów, bo żeby dokonać w skuteczny sposób takiego aktu, potrzeba wiedzy i umiejętności, jakich się nabywa przez długi czas praktyki.
Wampir może dokonywać swojego procederu na różne sposoby - poprzez rytuał nie wymagający fizycznej obecności ofiary, poprzez wizualizacyjno-energetyczne praktyki w obecności drugiej osoby i - co jest szczególnym przypadkiem tego ostatniego - podczas seksu. Niektórym łatwiej jest dokonać poboru energii, gdy odległość fizyczna jest niewielka i gdy nie muszą dokonywać astralnej podróży do miejsca, gdzie przebywa ofiara. Człowiek "nosi" swoją energię ze sobą - pulsuje w nim jak krew i otacza go pod postacią aury. Podobnie jak na ciele człowieka są miejsca, gdzie duże żyły i tętnice są tuż pod powierzchnią skóry, tak i są miejsca, gdzie można łatwo się dostać do "żyły energetycznej". W dużej mierze pokrywają się one, choć takie miejsca jak podstawa czaszki czy splot słoneczny nie są częstymi miejscami zadawania ran przez wampirze kły w filmach. Poboru energii dokonuje się przez skupienie się na punkcie ciała i mentalnym wyobrażeniu pociągnięcia zeń energii, czemu czasem służą wzmacniające ten proces wizualizacje spiral, otwierania danego punktu ciała itp.
Wampiryzm okultystyczny różni się od magii zwanej powszechnie czarną lub niszczycielską. Celem nie jest zabicie lub osłabienie ofiary z powodu osobistego urazu do niej żywionego - ofiara jest drugorzędna, celem jest jej energia i ofiara ta jest dobierana wyłącznie ze względu na to, ile tej energii i jak łatwo może dostarczyć.
Wampiryzm emocjonalny
Jest to chyba najbardziej rozpowszechniony typ wampiryzmu. Polega w uproszczeniu na tym, że wampir obarcza swoimi problemami, prawdziwymi lub zmyślonymi, inne osoby, wybierając na swoje ofiary osoby wrażliwe, skłonne do przejmowania się, udzielania "psychologicznej" pomocy i współczucia, za to mało asertywne i nie umiejące zakreślić granic swojej przestrzeni. Taki wampir opowiada o swoich strasznych problemach ofierze, która potem zamartwia się nim, myśli o nim ze współczuciem, pragnie, by jego problemy zostały rozwiązane, pociesza go, doznaje silnych emocji związanych z jego osobą i ukierunkowanych na "obdarowywanie". Wszystkie te rzeczy są transferem energii życiowej w stronę osoby, wobec której się dzieją - tak więc wampir emocjonalny przez manipulację doprowadza ofiarę do tego, że oddaje mu swoją energię na początku dobrowolnie - gdy już utworzy się "przepływ", wampir nieświadomie włącza "zasysanie", co powoduje, że ofiara traci więcej, niż przy zwyczajnym, zdrowym przypadku czucia litości i chęci pomocy. W niektórych przypadkach wiąże się to z wyłudzeniem pomocy finansowej.
Ofiara wampira (objawy)
Objawy bycia ofiarą wampira energetycznego są podobne do objawów anemii. Ofiara wampira sama zaczyna być na "wampirzym głodzie", choć często nie zdaje sobie sprawy z tego, czym jest ten jej stan i jakie byłoby na niego lekarstwo. Osoba taka traci energię, staje się ospała, trudno się koncentruje, nieuwaga może powadzić do wypadków lub zaniedbania ważnych sfer życia. Ofiara wampira nie czuje sił, żeby podjąć jakiekolwiek wytężone działania na dłuższą metę - często wiąże się to z pogorszeniem wyników w pracy lub nauce, z powodu niezrozumiałego lenistwa, niezdolności do odpowiedzialnego zajęcia się swoimi sprawami. Można odczuwać "pustkę" w różnych częściach ciała, co czasem przeradza się psychosomatycznie w lżejsze lub silniejsze napady duszności nie uzasadnione jakąś fizyczną chorobą, choć ten objaw występuje tylko w pewnej ilości przypadków. Innym objawem jest bezpodstawny niepokój, pojawiający się bez przyczyny silny lęk przed śmiercią, znajdujący czasem wyraz w snach, a w przypadku dużej wrażliwości w niepokojących wizjach odreagowaniem tego strachu może być nagła fascynacja śmiercią i pociąg do krwi i okropności, w silnej postaci przyjmujący postać lekkich samookaleczeń po to, żeby ujrzeć krew (której ofiara sama jest nieświadomie spragniona). Ten stan wiąże się czasem ze wzrostem weny twórczej, zwłaszcza, gdy ktoś już przedtem zajmował się sztuką, ale ta działalność staje się wtedy gorączkowa, niezdrowa, wycieńczająca, a treść powstałych dzieł różni się od stylu tej osoby, jakby były dziełem innej osobowości.
Hemoseksualizm
Psychologowie utworzyli termin ,,kliniczny wampiryzm" albo ,,hemoseksualizm" na określenie popędu płciowego do krwi. Zespół ten charakteryzuje nienormalne zainteresowanie krwią i śmiercią, często objawiające się potrzebą picia krwi w czasie stosunku płciowego albo przyjmujące postać nekrofilli. Jest to bardzo rzadki syndrom, niemniej jednak jego istnienie wskazuje na to, że wampiry - nawet jeżeli nie są one upiorami - są wśród nas.