Mechanizm z Antykithiry
Mechanizm został odnaleziony we wraku rzymskiego statku w Grecji. Perfekcja jego wykonania zadziwiła historyków i archeologów. Według badaczy nie powinien on zostać zbudowany w tak prymitywnych czasach.
Mechanizm został odnaleziony na wybrzeżu greckiej wyspy Antykithiry w 1900 roku przez poszukiwaczy morskich gąbek. Załoga natrafiła tam na wrak statku, w którym ukryte było wiele cennych skarbów oraz tajemniczy mechanizm. Przedmioty ze statku zostały odesłane do Muzeum Archeologicznego w Atenach.
Dziwnym artefaktem zainteresował się w 1902 roku grecki archeolog Valerios Stais. Badacz zestawiając ze sobą poszczególne części odkrył, że jest to rozpadły na wiele części mechanizm. Po odtworzeniu urządzenia mierzyło ono 33x17x9 centymetrów. Mechanizm składał się z precyzyjnych brązowych kół, obracających się wokół osi. Archeolog uważał, że jest to przyrząd do wyznaczania ciał niebieskich w odniesieniu do gwiazd i Słońca. Większość naukowców nie zgadza się z tą teorią, gdyż urządzenie to zostało zbudowane w I w.p.n.e. a pierwsza maszyna do tego typu zadań została odnaleziona dopiero w IX w. w Iraku.
Za autora zadziwiającego mechanizmu z Antykithiry najczęściej uważa się Hipparchosa z Nikei (190-120 p.n.e.) lub filozofa, astronoma i mechanika Posejdoniosa (135 - 51 p.n.e.) - obaj uczeni pochodzili z Rodos. Miejsce to wówczas było centrum ówczesnej myśli astronomicznej.
Brytyjski historyk i fizyk D. de Solla Price (1922 - 1983) rozpoczął badania nad urządzeniem w 1951 roku. Wykonał on zdjęcie rentgenowskie urządzenia, dzięki czemu odkrył, że wewnątrz znajduje się ponad 20 bardzo precyzyjnie wykonanych kółek zębatych różniących się o milimetry oraz zaawansowana technicznie przekładnia planetarna. Porównywalne układy pojawiły się dopiero w 1575 r. w europejskich zegarkach.
Współczesne badania wykazały, że maszyna prócz obliczeń ruchu Słońca i Księżyca ukazywał jeszcze ruch 5 planet Układu Słonecznego. Potrafił także wykazywać, kiedy dojdzie do zaćmienia Słońca i Księżyca oraz pokazać układ planet dla konkretnej daty. Pierwotnie składał się z 37 brązowych kół zębatych w brązowo - drewnianej oprawie z cyferblatami po bokach.
Według Cycerona dwa mechaniczne planetaria skonstruował również Archimedes (287-212 p.n.e.). Podczas zdobywania greckich Syrakuz przez Rzymian w 212 roku p.n.e. Archimedes został zabity, a jego planetarium podobno zostało przewiezione do Rzymu.
W 2014 r. ponowiono badania w miejscu odnalezienie wraku statku. Co ciekawe odnaleziono tam włócznie z brązu o wielkości ponad 2 metrów, która była zbyt ciężka by mógł ją używać człowiek z tego okresu. Równie interesujący jest wrak statku, gdyż jest to największy odnaleziony statek starożytności.
Do dziś nie został ustalony autor tego mechanizmu, jedni badacze uważają, że zbudować go musiał uczony Grek. Inni są zdania, że mechanizm i statek należał do nieznanej nam bardzo zaawansowanej cywilizacji.