wilkołak

Wilkołaki

W europejskich legendach i folklorze wilkołak to człowiek, który potrafi przemienić się w hybrydę człowieka i wilka. Najstarsze przekazy o wilkołakach pochodzą z V w.p.n.e. spisał je Heredot w swoich Dziejach. Opisał tam plemię Neuru, które zamieszkiwało północnowschodnią Syctię (obecnie tereny Rosji i Ukrainy), którego mieszkańcy co roku na kilka dni przechodzili transformację i przemieniali się w wilki. W greckim micie bohater akadyjski Lykanon, syn Pelagsosa, po podaniu Zeusowi poczęstunku zawierającego ludzkie mięso, miał zostać zamieniony przez Zeusa w wilka. W innej wersji tego mitu Lykanon został przemieniony w wilka po podaniu Zeusowi ofiary z dziecka. Mit ten miał ścisły związek z tym, że składano ofiary z ludzi ku czci Zeusa na górze Lykajon (,,górze wilków") w Arkadii. 

Wiara w to, że ludzie zamieniają się w dzikie zwierzęta, jest tak głęboko zakorzeniona w psychice ludzkiej, że na terenach, gdzie wilki nie występują, rolę bestii spełniają inne drapieżniki. W tropikalnej Afryce wiele miejscowych plemion żyję w strachu przed ,,hienołakami", ,,lwiołakami", czy ,,lampartołakami". Indyjskim odpowiednikiem afrykańskich wierzeń jest kult człowieka tygrysa. 

Wiara w wilkołaki rozpowszechniona była w całej średniowiecznej Europie. Legendy i podania o wilkołakach znano w Skandynawii, Francji, Niemczech, na Sycylii, w Europie Środkowej i Wschodniej, na Balkanach i w Grecji. Sądzi się, że opowieści o wilkołakach pochodzą jeszcze z czasów prehistorycznych, kiedy myśliwi odziewali się w wilcze skóry, wierząc, że dzięki temu uzyskają moc i odwagę groźnego drapieżnika. 

Charakterystycznym motywem legend o wilkołakach jest to, że przemiana dokonuję się w czasie pełnii księżyca. Tradycja ta pochodzi prawdopodobnie jeszcze z czasów prehistorycznych. Ludzie oswajali pierwsze dzikie psy w trakcie wypraw łowieckich. Dostrzegali wtedy, że zwierzęta często wyją do księżyca. 

W mitach z całego świata księżyc, wilki i polowania są ze sobą ściśle związane. W wielu wierzeniach bogini Księżyca jest jednocześnie boginią łówów. W Grecji jeszcze w ubiegłym stuleciu wielu ludzi wierzyło, że pola bitwy nawiedzane są przez wampiry, które pod postacią wilkołaków wysysały krew z umierających żołnierzy. W średniowiecznej Europie powszechna była wiara, że czarownicy potrafią zmieniać się w wilki, kiedy chcą wyrządzić komuś krzywdę. Jeszcze na przełomie wieków XIX i XX na Litwie i Białorusi wierzono, że zmarli mogą powstać z grobu i wrócić do świata żywych jako wilkołaki. 

Znaczny wpływ na powstanie i rozwój legend o wilkołakach mogły mieć przypadki likantropii, czyli tzw. urojonego wilkołactwa.